Voor economisch daklozen staat een nieuw thuis vaak buiten Amsterdam. Stel, je relatie strandt en jij vertrekt. Of je raakt onverwacht je baan kwijt en kan je woonlasten niet meer betalen. Je bent dan dakloos en moet op zoek naar een woning. Steeds vaker vinden deze dakloze Amsterdammers hun nieuwe woning buiten de stad.
Bij het woord ‘dakloos’ doemen al snel beelden op van winkelwagentjes vol persoonlijke spullen, halve liters bier in blik, en slapen op een bankje in het park. Maar zo ziet de werkelijkheid van de meeste daklozen er niet uit. De realiteit is dat veel daklozen bij familie of vrienden op de bank logeren, op een camping verblijven of in een auto slapen en het inloophuis gebruiken om te douchen. En van daaruit gaan zij nog vaak naar hun werk ook. Deze daklozen worden ook wel economisch daklozen genoemd.
“Veel economisch daklozen hebben het gevoel dat ze aan hun lot worden overgelaten”
Geen psychische problematiek of verslaving
Economisch daklozen hebben geen psychiatrische problemen en zijn niet verslaafd. Hun belangrijkste probleem is dat ze geen huis hebben. De Regenboog Groep heeft speciale steunpunten voor hulp aan economisch daklozen. Yemi Schneider werkt bij de steunpunten en spreekt hen dagelijks. Yemi: ”Realiseer je dat er voor klassieke daklozen veel meer hulp is dan voor economisch daklozen. Er is simpelweg meer hulp voor mensen die verslaafd zijn of psychische problematiek hebben. Laatst zei een economisch dakloze man: ‘Dus omdat ik geen naald in mijn arm duw, krijg ik geen hulp? ...’ Veel economisch daklozen hebben het gevoel dat ze aan hun lot worden overgelaten.”
Niet eindeloos wachten of geen vorstelijk inkomen? Ga naar Friesland, daar lukt het wél
Betaalbaar wonen in Amsterdam bijna onmogelijk
Binnen Amsterdam zijn er voor economisch daklozen nauwelijks kansen op een woning. Onder meer door beleggers en andere partijen, is er onvoldoende betaalbare huisvesting in de stad. Honderdduizenden mensen staan op jarenlange wachtlijsten en huizenprijzen blijven omhoog schieten, net als het aantal daklozen. Wie niet eindeloos wil wachten of geen vorstelijk inkomen heeft, krijgt de tip: ‘ga naar Friesland, daar lukt het wél’. Yemi: “Dat is bij mijn intakegesprekken vaak het eerste advies, en het werkt. Hoe verder buiten de Randstad, hoe sneller het lukt. In Friesland al binnen een paar maanden. In bijvoorbeeld Alphen aan den Rijn binnen een jaar. Maar in Haarlem is de wachttijd al weer gauw tien jaar.” Een eigen woonplek levert rust op en de mogelijkheid om het leven weer op te bouwen. Toch staat lang niet iedere economisch dakloze die bij het steunpunt aanklopt open voor wonen buiten Amsterdam.
Hier geboren en getogen, heel je netwerk en familie hier, dan is horen dat naar buiten de stad verhuizen voor jou de beste optie is, wel heel hard
Ongeloof en wanhoop
Yemi Schneider schat dat tien tot twintig procent van haar cliënten een andere woonplaats dan Amsterdam serieus overweegt. Als je in Amsterdam werkt of een ex met kinderen in de stad hebt, is wonen in een andere streek onpraktisch. Maar ook mensen zonder economische of praktische binding met de stad voelen soms weerstand tegen vertrekken. Yemi: “Er is veel ongeloof en wanhoop onder de echte Amsterdammers. Zij zijn hier geboren en getogen en hebben hun netwerk en familie hier. Om dan te horen dat naar buiten de stad verhuizen voor jou de beste optie is, is wel heel hard.” Daarnaast vrezen mensen met een andere culturele achtergrond dat ze zich buiten Amsterdam niet zo op hun gemak zullen voelen.
Wonen in Sluis
De gemeente Sluis in Zeeuws-Vlaanderen is een krimpgemeente. Er zijn woningen vrij voor gezinnen die zich bij de gemeenschap willen aansluiten. Een aanwas van mensen is nodig om op termijn voorzieningen als scholen open te houden.
Wie in Sluis wil komen wonen, gaat eerst langs bij het ‘WerkServicePunt’ van de gemeente. Daar helpen ze bij het vinden van werk. Vind je een baan, dan volgt bemiddeling bij de huisvesting.
De Regenboog Groep is in augustus met een bus met ongeveer vijfentwintig Amsterdamse economisch daklozen naar Zeeland geweest. Het bezoek aan Sluis leverde positieve reacties op van de deelnemers. Doordat zij het stadje hebben kunnen zien, is de koudwatervrees weggenomen. De Regenboog verwacht op termijn concreet resultaat. Het bezoek is immers pas geweest.
In een aantal gevallen helpt het steunpunt bij het vinden van activiteiten, schuldhulp en een netwerk in de nieuwe woonplaats
Samen dansen als het is gelukt
De steunpunten voor economisch daklozen van De Regenboog Groep helpen de mensen die wel weg willen en kunnen ook daarbij. Yemi: “Je kan je door heel Nederland inschrijven voor een sociale huurwoning. Wij hebben een actuele lijst met inschrijvingssites en helpen mensen bij het inschrijven. Men moet daarna zelf blijven reageren op het woningaanbod. Sommige sites zijn gratis, anderen vragen inschrijvingskosten.” Als er een woning is toegewezen, helpt het steunpunt verder. Yemi: “Aan de hand van iemands budget kijken we wat er kan. Soms moeten we iets regelen voor de inrichtingskosten, de eerste huurnota en de borg.” In een aantal gevallen helpt het steunpunt bij het vinden van activiteiten, schuldhulp en een netwerk in de nieuwe woonplaats. Yemi: “ … en dan dansen we samen als het is gelukt!“
De gemeente Amsterdam startte in december 2020 een pilot onder de naam ‘Wonen buiten Amsterdam’. In de pilot zitten ambtenaren met zicht op gemeentelijk beleid, uitkeringen en schulden. Ook zij regelen praktische zaken voor mensen die buiten Amsterdam gaan wonen.
Een afweging
Economisch daklozen komen soms in een carrousel terecht, waarbij ze van bank naar passantenplek hoppen. Het besef kan zich dan opdringen dat deze manier van leven nog heel lang gaat duren. Voor sommige cliënten is dat de reden om op een gegeven moment toch uit Amsterdam te vertrekken. Vaak in de hoop ooit terug te keren naar de stad. Yemi: "De meeste cliënten die wegverhuizen zijn blij dat ze een plekje hebben. Meestal hoor ik na de verhuizing niet veel meer. Eigenlijk wel jammer, want het zou leuk zijn om te zien hoe het met ze gaat. Maar ja, … er zitten steeds weer nieuwe mensen met urgente vragen aan mijn bureau.”
Tekst: Joost Slis │ Fotografie: Merlijn Michon