Het aantal dakloze EU-burgers neemt toe en ook de aandacht ervoor groeit. Zo werd recent in de Tweede Kamer nog een motie aangenomen om “in kaart te brengen hoe de pilot aanpak dakloze EU-burgers structureel naar andere gemeenten kan worden uitgebreid”. Deze pilot heeft o.a. hier in Amsterdam plaatsgevonden. Ook is er veel te doen om de voorgenomen bezuiniging op zorg voor onverzekerden, waar dakloze EU-burgers vaak gebruik van maken. Tot slot is de wet die misstanden rondom arbeidsmigratie moet aanpakken opnieuw uitgesteld, waarmee concrete plannen uit de aanbevelingen van de commissie Roemer nog altijd uitblijven. Elke dag zien we mensen die zich in deze moeilijke omstandigheden staande proberen te houden en de situatie baart ons zorgen.
Waarom dit onderzoek?
De Regenboog Groep heeft, samen met de gemeente Amsterdam, onderzoek gedaan naar de situatie van dakloze EU-burgers in onze stad. De aanleiding is de Checklist ‘Recht op gelijke behandeling’, een instrument ontwikkeld en in juni 2024 gepubliceerd door de ministeries VWS, SZW en JenV. Het recht op gelijke behandeling is afhankelijk van iemands werkverleden in Nederland. De checklist helpt gemeenteambtenaren en hulpverleners om een inschatting te maken of een EU-burger recht heeft op dezelfde behandeling als een nationale burger in dezelfde situatie. Hiermee zou je bijvoorbeeld toegang kunnen krijgen tot de maatschappelijke opvang of tot dagbesteding. Dit onderzoek laat zien dat meer dan de helft van de dakloze EU-burgers, bij De Regenboog Groep in beeld, dit recht op gelijke behandeling heeft.
Daarnaast hebben we gekeken naar wie we in beeld hebben. Hoeveel dakloze EU-burgers zijn er in Amsterdam? Welke nationaliteit hebben ze? Waar verblijven ze? Wat is de reden van dakloosheid? Waar is iemand dakloos geworden en in welke sector was iemand werkzaam? Hiermee krijgen we meer inzicht in deze groep dakloze EU-burgers in Amsterdam.
Voor de dakloze EU-burgers met het recht op gelijke behandeling zijn we samen met de gemeente Amsterdam en onze partners in de stad bezig om de toegang tot de reguliere route naar de maatschappelijke opvang te organiseren. Daarnaast is er ook een grote groep die niet het recht op gelijke behandeling heeft. Ook deze mensen zien we elke dag op straat en in onze inloophuizen en hiervoor zijn we elke dag, samen met partners, op zoek naar de beste manier om te helpen, in Nederland of in het land van herkomst.
Lees het rapport Dakloze EU-burgers in Amsterdam hier:
Wat doet De Regenboog Groep voor dakloze EU-burgers?
De Regenboog Groep zet zich al jaren in voor dakloze EU-burgers. We bieden inloopvoorzieningen, maatschappelijk werk en een straatteam. Daarnaast hebben we een programma, Back2work, om mensen weer terug te keren op de Nederlandse arbeidsmarkt. En ook helpen we mensen om terug naar hun land van herkomst te gaan.
Over de Checklist Gelijke behandeling
mr. dr. Dion Kramer is universitair docent Europees recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam:
"De Checklist ‘Recht op gelijke behandeling’ die centraal staat in dit onderzoeksrapport van De Regenboog Groep, zou gezien kunnen worden als een serieuze poging om te breken met de wijdverbreide aanname dat de gehele groep dak- en thuisloze EU-burgers ‘niet-rechthebbend’ zou zijn vanwege hun nationaliteit. In de Europese Unie is discriminatie op grond van nationaliteit in beginsel namelijk verboden. Met een paspoort van een EU-lidstaat heeft een persoon het recht om naar andere lidstaten te reizen om daar te wonen, werken, studeren of verliefd te worden. Al deze activiteiten zouden moeilijker of praktisch onmogelijk gemaakt worden wanneer je andere rechten en plichten hebt dan de locals.
Wel heeft altijd de vrees bestaan (met name bij de rijkere lidstaten) dat een te uitgebreid recht op vrij verkeer zou leiden tot wat in later discussies ‘uitkeringstoerisme’ genoemd zou worden: dat EU-burgers puur en alleen naar andere lidstaten zouden verhuizen om daar te profiteren van de sociale voorzieningen. Om het spook van ‘uitkeringstoerisme’ te beteugelen heeft de Europese Unie een compromis gesloten in Richtlijn 2004/38: EU-burgers die voor langere tijd in andere lidstaten willen verblijven moeten daar of een baan(tje) of voldoende bestaansmiddelen hebben. In ruil daarvoor krijgen zij het recht op gelijke behandeling, een recht dat tijdelijk of permanent behouden blijft wanneer zij werkloos raken."
--
Openingsfoto van dit artikel door Janus van den Eijnden
De Checklist Recht op Gelijke Behandeling visueel weergegeven.