Als je de hele dag verhalen hoort van mensen die veel hebben meegemaakt, kan dit lang nawerken. Zo blijf je emotioneel weerbaar.
Secondary Trauma. Dat is de naam van de training die Jesse Romein en Charlotte Goede op dit moment volgen. Een training van Feminenza. Jesse en Charlotte werken allebei als coördinator Informele Zorg bij De Regenboog Groep. Ze horen gedurende de dag veel verhalen. Verhalen over misbruik, uithuisplaatsingen, geldzorgen en druggebruik.
“Je kunt in ons werk ook te maken krijgen met mensen die kampen met suïcidale gedachten”, vertelt Charlotte. “Dat zijn verhalen die ik soms moeilijk kan loslaten.”
Emotionele vermoeidheid
De term emotional fatigue valt. Plus een excuus. “De training is in het Engels, vandaar al die Engelse termen, maar het betekent gewoon ‘emotionele vermoeidheid’.”
Jesse legt aan de hand van een voorbeeld uit wat ermee wordt bedoeld: “Dat je ‘s avonds thuiskomt en je merkt dat je geen aandacht meer hebt voor je vriend. Ik heb dat wel eens. Dan heb ik de hele dag compassie getoond en kan ik ‘s avonds niet meer luisteren. Ook al vertelt mijn vriend dat hij naar het tuincentrum is geweest, mijn ontvanger staat uit.”
Emotionele vermoeid ben je niet van de een op de andere dag. Het sluipt erin. Charlotte: “We hebben bij de Regenboog collega’s werken bij een inloophuis. Die denken al snel als het een pittige dag was: dit hoort erbij, part of the job. Dan kruipt de emotionele vermoeidheid er sluipenderwijs in.”
Charlotte: “Of dat iemand een verhaal vertelt en erbij zegt: wat ik nú heb meegemaakt! En dat jij alleen maar denkt: is dit alles?”
Even mijn hippocampus oprekken. Morgen een drukke dag
Wat de dames meenemen van de training is hoe ze emotionele weerstand kunnen inbouwen in hun werk. Ze krijgen handvatten mee en leren begrijpen hoe stress werkt in de hersenen. Charlotte: “Wist je dat je je ‘hippocampus’ kunt laten groeien? Dit deel in je hersenen is kennelijk rekbaar. Het kan groeien, maar krimpt als je te veel stress hebt. Met een paar simpele dingen kun je je hippocampus laten groeien. Door bijvoorbeeld nieuwe dingen te doen en uit je comfortzone te stappen. Fiets bijvoorbeeld via een nieuwe route naar je werk, stap voor de verandering eens uit je bed via de andere kant, leer in een andere taal tot tien tellen. Het verhoogt je weerbaarheid. Soldaten met een postraumatisch stresssyndroom lieten ze tuinieren. Het werkte!”
Op de vraag of ze het zelf toepast in de praktijk, verwijst Charlotte naar een bankje in het park. Een heel hoog bankje. “Kinderen klimmen erop. Ik heb het recent ook gedaan. Dat zou ik voor die training nooit zo snel hebben gedaan. Nu denk ik: kom, laat ik mijn hippocampus eens oprekken. Morgen een drukke dag.”
De kracht van vergeving
Check regelmatig bij jezelf in, tipt Jesse. En durf jezelf te vergeven. “Ik heb in het verleden bijvoorbeeld een keer meegemaakt dat een deelnemer boos op me was, omdat ik haar vergeten was te bellen. Ze klonk radeloos, voelde zich in de steek gelaten. Dat heeft heel veel indruk op me gemaakt. Het bleef loopen in mijn hoofd, ik raakte er gestrest van en ging er een tijdje slechter van slapen.”
“Dat herken ik”, valt Charlotte in. “Ik heb een keer iemand geschorst bij de Regenboog omdat hij dreigende taal uitsloeg. Achteraf ging ik denken: was het eigenlijk wel zo erg? Dat soort twijfelmomenten.” Jesse: “Door deze cursus heb ik geleerd dat ik mezelf niets hoef te verwijten. Het was oké hoe ik toen had gehandeld. Door jezelf te vergeven toon je compassie. Compassie naar jezelf en dat is belangrijk om dit werk vol te houden.”
Opluchten
Dit wil Jesse ook de vele vrijwilligers meegeven die dagelijks voor de Regenboog actief zijn. Ook zij hebben te maken met kwetsbare verhalen van hun maatje. “Soms is dat lastig en merken we dat vrijwilligers die verhalen mee naar huis nemen of twijfels hebben over hun handelen. We ondersteunen vrijwilligers door het gesprek aan te gaan. Het delen kan in veel gevallen al opluchten en ook zijn wij er om de vrijwilligers te bevestigen dat zij hun stinkende best doen en dat het oké is om het even niet te weten, of overvallen te worden door een situatie of gesprek. Eigenlijk zijn we in de begeleiding met vrijwilligers al erg bezig met bijvoorbeeld vergeving naar jezelf.
Veerkracht ontwikkelen
Collega’s van de Regenboog Groep doen deze training via Feminenza. Feminenza heeft 15 jaar in gemeenschaps- en jongerenomgevingen gewerkt en reflectieve educatie en ondersteuning geboden aan postconflict-, getraumatiseerde en achtergestelde gemeenschappen; aan grassroots community-based organisaties (CBO's), NGO's, aanbieders van sociale ondersteuning, onderwijs en gezondheidsorganisaties, jongeren en gemeenschapswerkers. De Regenboog Groep is 1 van de 23 groepen, uit 12 landen, die deelnemen aan het programma ontworpen door de Trauma Healing Community Resilience Development (THCRD) en gefinancierd door het Erasmus programma van de EU. #Forgiveness #humanityFirst
Tekst Nicolline van der Spek | foto Merlijn Michon