Nour en Bram delen een tafel in het inloophuis van De Regenboog Groep. Ze slapen op straat en kloppen bij ons aan voor eerste levensbehoeften als eten, een douche en wat schone kleding. Als je een tijdje met ze zou optrekken, zou je erachter komen dat dat voor beiden een even begrijpelijke als pijnlijke oorzaak heeft. De Tweede Kamer heeft een nieuwe wet aangenomen waardoor Nour (en anderen in de illegaliteit) én degenen die hem helpen strafbaar worden. Ook de mensen in ons inloophuis dus. Moeten wij stoppen met onze steun aan Nour?
Ze willen helemaal niet op straat leven. Nour zou het liefst een eigen plek hebben waar hij zijn spullen veilig kan bewaren en zich kan beschermen tegen de kou. Bram wil zijn kinderen kunnen uitnodigen en anderen juist buiten de deur houden als hij alleen wil zijn. Allebei dromen ze van een plek waar ze zich thuis kunnen voelen.
Ontberingen
Alle bezoekers van onze inloophuizen missen een woonplek, maar vaak ontbreekt het hen ook nog eens aan de noodzakelijke zorg. Denk aan de behandeling van trauma’s, angsten of somberheid. Een dak boven je hoofd en zorg zijn fundamentele rechten, toch zijn Nour en Bram bij lange na dus niet de enigen in Amsterdam die het meest basale moeten ontberen. De gemiddelde wachttijd voor een Amsterdamse sociale huurwoning is dertien jaar. Voor passende psychische zorg moet je een half jaar tot meer dan een jaar wachten uittrekken. En ook de wachtlijsten voor de maatschappelijke opvang van dakloze mensen zijn niet korter. Er bestaan nu zelfs wachtlijsten om op de wachtlijst te komen.
Geen natuurramp maar beleid
De problemen in de volkshuisvesting en zorg zijn ons niet overkomen. Ze zijn het gevolg van beleidskeuzes. Of nog erger: van het uitblijven van beleid. Daar kunnen Nour en Bram niets aan doen. Noch de anderen aan de tafels van onze inloophuizen. Maar het zijn wel de minst weerbaren in de samenleving die de rekening krijgen gepresenteerd.
We hebben het over mensen, mensen met pech
Nour en Bram hebben allebei last van de plek waar hun wieg stond: in een land in oorlog en in een disfunctioneel gezin. Zij hadden hier geen schuld aan, maar dragen er wel de pijn van. Dat raakt ons en brengt ons in beweging, omdat wij mensen zijn, net als zij, en zij net als wij.
Kan het nog slechter?
Tot onze grote schrik en teleurstelling heeft de Tweede Kamer gekozen voor de Asielnoodmaatregelenwet, inclusief een amendement voor strafbaarstelling van ‘illegaliteit’, waardoor Nour straks niet meer bij een arts terechtkan en door de politie kan worden opgepakt en een gevangenisstraf krijgt, gewoon omdat hij er is. Hiermee koos de Tweede Kamer ook voor beleid waarbij niemand hem eten of schone kleren mag geven. Ze koos voor een wet die zegt dat wij hem letterlijk moeten laten creperen in de straten van onze stad.
Verborgen slachtoffers in de illegaliteit
Met de Asielnoodmaatregelenwet wordt een zeer diverse groep mensen geraakt: een kleurenpalet aan afkomsten en bijvoorbeeld óók kinderen, ouderen, mensen met een handicap en getraumatiseerde LHBTIQ+’ers. Nog meer dan nu zullen ze in de anonimiteit verdwijnen, verborgen voor zorg en hulpverlening en kwetsbaarder voor uitbuiting, met dramatische gevolgen voor hun gezondheid en veiligheid, en die van de Nederlandse samenleving. Deze wet is een staaltje ‘victim blaming’, waar we gelukkig in het Nederlands geen woord voor hebben.
Amsterdam heeft iets te verliezen
Wie bij onze inloophuizen aanklopt, heeft in de regel niet veel van het leven cadeau gekregen en ook niet veel meer te verliezen. Maar Amsterdam heeft dit wel: dat je er om hulp kan vragen, er iemand naar je omkijkt en er een vangnet is als je diep valt. Als we niets doen, dreigt de medemenselijkheid als een melaatse onze stadpoorten te worden uitgejaagd.
Menswaardigheid geldt voor iedereen
De Regenboog Groep zet alles op alles om Bram én Nour te steunen, zodat ze iets meer regie krijgen over hun leven, waardoor Nour weer wat beter slaapt, ondanks de flitsen van de oorlog in zijn hoofd, en Bram zijn kinderen een vader kan geven die hij zelf niet had. Maar dit doen we ook om te zorgen dat Amsterdam een stad is waarin ook jij en ik met vertrouwen kunnen leven. Waarin we er voor elkáár mogen zijn en weten dat er ook voor ons hulp is als we die nodig hebben. Door het nieuwe beleid en de strafbaarstelling wordt de situatie van Nour en anderen aan de rafelranden van de samenleving nóg beroerder, terwijl er niks wordt opgelost. Er komt geen woning bij, deze blijft onnodig leegstaan en geen mens wordt er sterker of socialer van. Wij zien geen beleid, maar het verengen van wat menswaardig is.
Eerste Kamer
Voordat de herfst invalt, is er een beetje hoop. De Asielnoodmaatregelenwet waarmee de Tweede Kamer instemde, komt dan in de Eerste Kamer, waar deze nog kan worden gestopt. Daar pleiten wij natuurlijk vurig voor, want, wanneer we humaniteit tot een misdaad maken, waar staat ‘samen’ in ‘samenleving’ dan nog voor? Wij zijn ervan overtuigd dat de Amsterdamse samenleving in staat is om alle mensen in de stad een waardig bestaan te laten leiden. Met De Regenboog Groep ijveren we daar al vijftig jaar voor, omdat het tot op de dag van vandaag helaas nog niet zo is. En deze dreigende stap achteruit maakt ons boos. Laten we hopen op en vooral blijven vechten voor een sociale samenleving. Daarin is geen plek voor deze wet. Men kan ons wel rechten afpakken, maar niet onze ziel, ons hart.