Methadonbus, schone spuiten, koffie en een luisterend oor: Regenboog Groep bestaat 50 jaar

De Regenboog Groep, die vandaag precies 50 jaar geleden werd opgericht als stichting De Regenboog. Waar de stad vandaag onder meer te maken heeft met schrijnende woningnood en schaarste in opvangplekken voor vluchtelingen, was het aanvankelijk drugsproblematiek het belangrijkste bestaansrecht van de stichting. 

Augustus 1971: een vissende Amsterdammer te midden van slapers in het Vondelpark - Foto: Stadsarchief

Amsterdam is anno 1975 een hippiehoofdstad op retour. De flower power is omgeslagen nadat in 1972 heroïne zijn intrede doet in de stad. In een paar jaar tijd explodeert het aantal verslaafden tot wel zevenduizend. Het Vondelpark ligt vol met verslaafde en vaak dakloze jongeren.

Psalm 72

In 1974 beginnen twee predikanten, Douwe Wouters en Paul Aalders, een koffiebar in de kelder van een school pal naast het Vondelpark. Avond na avond zit het vol. Voor Wouters en Aalders is er dan geen weg meer terug: dit moet een vervolg krijgen. Het voorjaar daarop richten ze de stichting op die iedereen helpt die geen hulp kan krijgen - vrij naar Psalm 72: "Helpen waar geen helper is."

Dominee Wouters te midden van bezoekers in het Tabe Rienkshuis - Foto: AT5

De Regenboog voert haar taak onorthodox uit. In gebruikersruimten kunnen verslaafden onder toeziend oog drugs gebruiken en de stichting begint, in samenwerking met de gemeente Amsterdam, met het verstrekken van methadon en schone spuiten. Er komt zelfs een methadonbus en een spuitomruilbus: mobiele posten omdat 'gewone' omruilplekken overlast biedt voor omwonenden.

Niet alle acties van De Regenboog kunnen bij de lokale politiek op enthousiasme rekenen: burgemeester Polak dreigt Wouters te laten arresteren als een groep Regenbogers een pand op de Kloveniersburgwal kraakt. Maar later geeft de politiek De Regenboog juist de ruimte om te experimenteren en zo dicht mogelijk bij de verslaafden te komen. Vanuit het buitenland komen journalisten en beleidsmakers naar Amsterdam, vol verwondering over de opmerkelijke aanpak.  

Vrijwilligers

Van meet af aan zijn er vrijwilligers die helpen de projecten van De Regenboog draaiende te houden. Sindsdien is de begeleiding steeds gestroomlijnder geworden: vrijwilligers - 'aardige Amsterdammers', zoals De Regenboog ze noemt - krijgen trainingen en stromen dikwijls door naar een betaalde functie. 

Sinds 2007 is er zelfs een Vrijwilligersacademie, gevestigd aan de Keizersgracht. Samen met andere liefdadigheidsorganisaties biedt De Regenboog daar onder meer ondersteuning en vervolgtrainingen. Elk jaar melden zich vierduizend mensen aan bij de Vrijwilligersacademie.

Vrijwilligers zijn niet alleen helpers op de inloophuizen en opvanglocaties, maar bijvoorbeeld ook Amsterdammers die als maatje of buddy langsgaan bij stadgenoten die last hebben van eenzaamheid of na hun tijd in de gevangenis een steuntje in de rug kunnen gebruiken met het terugvinden van hun plek. Werk & Activering is nog zo'n thema waar De Regenboog op inzet: met speciale werkplekken Amsterdammers weer aan een baan helpen.

Mee met de tijd

Een ander thema dat centraal staat is Tijdelijk Wonen. Vooral met de groei van het aantal zogenoemde economisch daklozen - wel een baan, geen huisvesting - is de vraag naar creatieve oplossingen hoog. Via het project Onder De Pannen kunnen economisch daklozen legaal een kamer huren. Na aanvankelijke scepsis bij woningcorporaties en de gemeente vindt het project inmiddels landelijk navolging. 

Een lange adem en een ongewone werkwijze: het is de aanpak van De Regenboog in een notendop. Sinds in 1974 de eerste jongeren koffiebar Speak Easy aan het Vondelpark binnenliepen, is de stichting uitgegroeid tot een uitgebreid netwerk van helpers en locaties door heel Amsterdam. Vandaag is er een groot feest voor personeelsleden om daarbij stil te staan. Morgen gaat iedereen weer aan de slag.

Door: Michiel Klaassen | Artikel AT5 - 25 03 2025