Onzichtbaar (z)onder dak – het verhaal van vrouwen in economische dakloosheid in Amsterdam

In Amsterdam leven momenteel duizenden vrouwen zonder vaste verblijfplek, terwijl je ze vaak niet opmerkt. Ze slapen niet op straat, maar bivakkeren tijdelijk bij vrienden of familie, in auto’s of in hostels. In haar rapport “Onzichtbaar (z)onder dak” brengt Evelien Kamminga deze vergeten groep vrouwen voor het eerst in beeld.

Wie zijn ze?

Evelien sprak voor haar onderzoek met tien vrouwen tussen de 32 en 73 jaar. Ze hebben allemaal een ander levensverhaal, maar hebben één ding gemeen: ze zijn economisch dakloos. Dat betekent dat ze als ‘zelfredzaam’ worden gezien en geen stabiele woonplek hebben. De oorzaken zijn divers: relatiebreuk, huiselijk geweld, seksueel misbruik, armoede, ziekte of migratie.

Neem Emmy, die al sinds haar twintigste geen eigen woning heeft gehad. Ze overleefde door bij anderen in te wonen in ruil voor werk en werd daar ook uitgebuit. Of Aisha, die haar huis verloor na een vechtscheiding en jarenlang op banken sliep terwijl ze haar rechtenstudie volgde. En Nour, die vanwege haar relatiebreuk afhankelijk werd van instabiele relaties voor onderdak.

Wat maakt hun situatie anders?

Wat opvalt is dat deze vrouwen bewust de straat en opvangplekken vermijden, vaak uit angst voor (seksueel) geweld. In plaats daarvan zoeken ze hun toevlucht in informele netwerken, wat hen onzichtbaar maakt in officiële statistieken. Ook krijgen ze minder snel hulp, omdat ze als ‘niet kwetsbaar genoeg’ worden gezien.

Toch zijn de gevolgen groot. Velen kampen met trauma’s, psychische problemen en lichamelijke klachten. De stress van het telkens moeten verhuizen en het gebrek aan privacy en rust eisen hun tol. Tegelijk zijn deze vrouwen vaak veerkrachtig en tonen grote weerbaarheid. Sommigen kiezen te gaan studeren om hun situatie te verbeteren of zetten zich in voor anderen.

Wat gaat er mis in de hulpverlening?

De Regenboog Groep , een organisatie die onder meer deze vrouwen helpt, krijgt veel waardering, vooral voor de persoonlijke benadering. Maar de tijdelijke opvang (zoals een jaar in een woonproject) biedt geen echte oplossing. Veel vrouwen ervaren stress omdat ze na dat jaar opnieuw zonder woonplek zitten.

De gemeente komt er minder goed vanaf. Vrouwen krijgen niet de juiste informatie en worden van het kastje naar de muur gestuurd. Een adres krijgen, een urgentie aanvragen of simpelweg begrepen worden blijkt lang niet altijd vanzelfsprekend.

Wat moet er veranderen?

In het rapport roept Evelien op tot meer structurele woonoplossingen, specifieke aandacht voor vrouwen in het daklozenbeleid, meer maatwerk en betere informatievoorziening. Haar belangrijkste boodschap is simpel: luister naar deze vrouwen en betrek hen in de oplossingen. Zij zijn de experts en weten zelf het beste wat werkt.