Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Ook in de opvang voor daklozen treffen we vrouwen. Hoe is het om mee te draaien op een plek waar mannen in de meerderheid zijn? Bezoeker Susie, medewerker Klaartje en locatiehoofd Kathleen van inloophuis Makom vertellen wat zij samen delen.
Het is dinsdagavond, rond vijven. De bezoekers van Makom nemen de laatste happen van hun warme maaltijd. De thermoskannen met koffie of thee staan al klaar, toetjes worden uit de koelkast gehaald. Zo dadelijk is het tijd voor de maandelijkse activiteit: karaoke! Susie doet daar altijd graag aan mee, ze houdt van zingen. Alles aan haar lijkt te twinkelen. Ze draagt een stijlvolle outfit: een zwart pak en een blouse met kleine schittersteentjes. Wie Susie niet kent, zou haar niet categoriseren als dakloos. Maar ze is het wel degelijk. Zeven nachten per week slaapt ze in een eigen kamer – piepklein maar fijn – in Makom. Precies zoals ze het op dit moment wil.
Metamorfose
Makom oogt als een kleurrijke herberg. Via het trappenhuis lopen Susie en locatiehoofd Kathleen naar boven, naar de etage waar bezoekers overdag kunst kunnen maken. Op deze verdieping is ook het kantoor voor medewerkers van De Regenboog Groep. Klaartje is een van hen. Ze was enige maanden uit de running vanwege gezondheidsproblemen. Nu bouwt ze het werk weer langzaam op. Klaartje zegt: “Ik ken Susie uit de tijd dat ze nog niet zo lang bezoeker van Makom was. Nu ik terug ben zie én hoor ik een metamorfose. Susie: “Ik was wild toen ik hier binnenkwam. Je kon niks tegen me zeggen, ik accepteerde niks en ik vertrouwde niemand.” Kathleen: “Susie heeft door de rust en regelmaat bij Makom de afgelopen tweeënhalf jaar enorme stappen gemaakt. Dat is ongelooflijk. Ze is een vrouw om trots op te zijn.”
V.l.n.r.: Kathleen, Susie en Klaartje in inloophuis Makom, waar 's nachts ook mensen slapen.
Corona
Klaartje: “We zijn allemaal die persoon die dakloos kan worden. Als het even tegenzit, je door iets in beslag wordt genomen en even wat rekeningen mist, dan is het zo gebeurd.”
Susie vertelt haar verhaal: “Ik was doktersassistente. Zwaar werk waar ik twee keer burn-out door raakte. Ik wilde op een andere manier voor mensen gaan zorgen. In de huisartsenpraktijk had ik de zachte kant van mannen leren kennen. Zo ontstond het plan voor een beautysalon voor mannen. Het geld dat ik had, investeerde ik in opleidingen, de huur van een bedrijfspand en de verbouwing van de woonruimte daarboven. Door de lockdown liep alles anders … Mijn nieuwe werk viel onder de contactberoepen. En de salonruimte voldeed niet meer aan de strenge corona-eisen.”
Dakloos
Als klap op de vuurpijl besloot de makelaar het pand voor een torenhoog bedrag aan een relatie te verhuren. Susie wilde stappen ondernemen, maar de huisjesmelker bedreigde haar. Met het geld dat ze nog had, verbleef ze eerst in hotels en hostels. Toen de toeristenstroom weer aantrok, werd dat onbetaalbaar. Wat volgde was een heftige periode, waarin Susie ook op emotioneel gebied door een diep dal ging. Op haar tochten door de stad kwam ze langs inloophuis Oud-West aan de Bilderdijkstraat. Susie: “Het was zo’n moment van: kom op, geef toe wat er aan de hand is, je bent dakloos. Het voelde als een afgang, maar eigenlijk won ik iets. Want vanaf dat punt kon ik alleen nog maar omhoog. Bij de intake van De Regenboog Groep vroegen ze wat ik leuk vond. Ik zei: ‘kunst maken.’ Zo kwam ik bij Makom terecht, waar ik met heel veel liefde en aandacht werd opgevangen.”
Klaartje, medewerker bij inloophuis Makom.
Mens-zijn
Klaartje: “Eten, drinken, warmte en liefde … Dat is wat we hier bij Makom proberen te geven. Ik vind het heel erg fijn om met de basale en echt belangrijke dingen bezig te zijn. Om werk te doen dat voor mijn gevoel een wezenlijk verschil maakt in de dagelijkse realiteit van andere mensen. Voor mij gaat het niet om het vrouw- of man-zijn, maar om het mens-zijn. Ik weet eigenlijk helemaal niet wat vrouw-zijn is, wat mij nou precies vrouw maakt. Als ik naar de bezoekers of mijn collega’s kijk, zie ik geen man of vrouw. Ik zie een individu, in een bepaalde situatie.” Susie: “Dat vind ik heel mooi gezegd.” Klaartje: “Ons uitgangspunt is: welke mensen zijn er bij Makom en hoe is het daarmee gesteld? Hoe iemand zich voelt kan per dag verschillen.” Susie: “Ik vind het bijzonder dat jullie daar oog voor hebben en daar op een waardige manier op inspelen.”
Huiselijk
Kathleen is sinds 2004 locatiehoofd van Makom. Ze vertelt: “Er komen zo’n tachtig bezoekers naar onze dagopvang, waarvan acht vrouwen. Zij voelen zich hier thuis vanwege de rust, de huiselijke sfeer en de kunst. We hebben ook een nachtopvang, waar normaalgesproken twintig personen slapen en tijdens de winterkouderegeling vijfentwintig mensen. Behalve Susie overnachten er bij ons twee andere vrouwen. Wij geloven bij De Regenboog Groep dat niemand buiten zou moeten leven. Maar vrouwen zijn op straat nóg kwetsbaarder dan mannen. Er gebeuren vaak vreselijke dingen. Daarom heb ik uit professioneel oogpunt wat meer de focus op vrouwen en hun veiligheid.”
Rustig slapen
Susie voelt zich absoluut veilig bij Makom: “We hebben respect voor elkaar. De regels zijn hier duidelijk: we houden onze toon gedempt, we stelen niet van elkaar en we houden het netjes.” Kathleen: “Gasten helpen 's avonds mee met opruimen en schoonmaken. Om elf uur komt er een bewaker, zodat de meewerkend bezoekers rustig kunnen slapen.” Susie: “Als je op straat leeft, krijg je veel prikkels. ’s Nachts weer kunnen opladen is belangrijk. Zodat ik de volgende dag energie heb voor het leer-werktraject, waar ik nu in zit.”
"Het past misschien niet zo bij Internationale Vrouwendag, maar eigenlijk hou ik best van mannelijke energie."
Energie
Susie zegt vrolijk: “Over energie gesproken … Het past misschien niet zo bij Internationale Vrouwendag, maar eigenlijk hou ik best van mannelijke energie. De praktische instelling, de humor, lekker 'ouwenelen' en niet te veel drama. Ik vind het prettig vertoeven tussen de mannen. De zelfrelativering is groot.” Ze geeft een voorbeeld: “Voor het douchen krijg ik als vrouw altijd net wat meer privacy en tijd dan mannelijke bezoekers. Toen ik een keer mijn make-up deed, zeiden die mannen: ‘Ja, nu ben je wel mooi genoeg.’ Ik zei: ‘Ik moet zo naar mijn werk.’ Die mannen: ‘Naar je werk?’ Ik: ‘Nou ja, dagbesteding, maar werk klinkt interessanter …’ Iedereen lachen.”
Pure rijkdom
Susie stelt: “We delen hier een verhaal: het dakloos zijn. Van zo’n leven word je steeds praktischer. Je leeft bij de dag en kijkt wat je nodig hebt. Voorheen haalde ik mijn identiteit uit maatschappelijke normen en status. Maar ik was best onzeker. Door alles wat ik heb meegemaakt, weet ik wie ik ben, wat ik kan en wat de waarde van het leven is. In de buitenwereld is het belangrijk hoeveel je verdient, hoe je eruitziet en tot welke groep je behoort. Ik denk nu minder in hokjes.” Kathleen: “Dat is waarom ik mijn werk na al die jaren nog steeds zo leuk vind. Wij gaan hier met mensen om die niks hebben, mensen die me niet beoordelen op de Chanel-kleding die ik niet draag, maar me waarderen om wie ik ben als persoon. Dat is pure rijkdom.” Susie besluit: “Ik zit nu in een traject om weer ergens te wonen. En de afhandeling van de kwestie met de huisjesmelker komt zeker nog aan de beurt. Deze periode, als dakloze vrouw tussen de mannen, heeft me weerbaarder gemaakt.”
Tekst: Iris Stam | Fotografie: Bas Evers
"Vrouwen zijn op straat nóg kwetsbaarder dan mannen. Daarom heb ik uit professioneel oogpunt wat meer de focus op vrouwen en hun veiligheid.”