In Amsterdam is de armoede groter dan in de rest van Nederland [CBS]. Vaak wachten mensen te lang voordat ze aan de bel trekken. Daar weten Marisca Jones en Suzanne Löwik alles van. Samen leiden ze het financiënproject van de Regenboog, dat bestaat uit twee onderdelen: de financiële spreekuren van Grip op je Geld, waar mensen met geldvragen zonder afspraak kunnen binnenlopen, en de financiële maatjes, die mensen met geldzorgen een jaar lang op vrijwillige basis begeleiden. Wat moet je in huis hebben als financieel maatje?
Suzanne benadrukt dat financieel maatje zijn iets anders betekent dan álles over geld weten. Marisca knikt: “De misvatting dat je een soort accountant moet zijn om mensen met schulden bij te staan, willen we graag uit de weg ruimen. We zoeken mensen die houden van structuur en het stellen van concrete doelen. Mensen die het geduld hebben om samen de post door te werken en de schulden in kaart te brengen.”
Gelijk ruimen we nóg maar een misverstand uit de weg, dat van: ‘het valt toch wel mee met de armoede in Nederland?’ Marisca: “Dat hangt ervan af hoe je ‘armoede’ definieert. Nog niet zo lang geleden is de definitie veranderd. Door een nieuwe berekening is de armoede in Nederland plotseling afgenomen.” Suzanne: “Ik zou zeggen: ga eens kijken in Zuidoost, Nieuw-West en bij de voedselbanken waar de rijen alleen maar langer zijn geworden. Bij de Regenboog zien we ook een toename in de aanmeldingen. Daar zitten veel werkenden tussen; zzp'ers die de boodschappen niet meer kunnen betalen.”
Geen ‘wanbetalers’, maar mensen die niet rond kunnen komen
Een andere hardnekkige mythe is dat armoede je eigen schuld zou zijn. Suzanne: “Mensen in armoede zijn niet laks of lui of dom. Neem de toeslagen. Je geeft één keer iets niet goed door en moet álles terugbetalen. Ineens heb je schulden. Die schulden worden verhoogd met incassokosten. Voordat je het weet, zit je op vijfduizend euro schuld.” Marisca: “Wij betitelen mensen met schulden niet als ‘wanbetalers’, wij noemen ze liever: mensen die niet rond kunnen komen.” Suzanne: “Alsof mensen bewust de kantjes er vanaf lopen. Dat zijn in ieder geval niet de mensen die wij tegenkomen. Wel zien wij mensen die door schaamte veel te laat aan de bel trekken.” Marisca: “Vaak zoeken mensen pas na zes tot acht jaar hulp. Dan hebben ze een schuld opgebouwd van gemiddeld veertigduizend euro.” Suzanne: “Daarom hoop ik dat dat stigma op armoede verdwijnt. Dan trekken mensen hopelijk sneller aan de bel.”
Een vrijwilliger heeft meer ruimte dan een schuldhulpverlener
Marisca: “Mensen raken in de stress en het overzicht kwijt. Voor deze mensen is er de schuldhulpverlening, maar het wrange is: ze vragen nogal wat. Je moet heel zelfredzaam zijn. De schuldhulpverlener zegt: breng je financiën in kaart, zorg dat je budgetplaatje klopt, lever een recent overzicht aan van al je schulden, zorg dat je alle toeslagen hebt aangevraagd. Dan denk ik: als zij dit allemaal zouden kunnen, hadden ze waarschijnlijk helemaal geen schulden.” En daar komen de vrijwilligers van de Regenboog om de hoek kijken. Suzanne: “Een schuldhulpverlener heeft een gemiddelde caseload van honderd klanten. Wij werken met maatjes, die we elk aan een deelnemer koppelen. Samen trek je een jaar op. Binnen dat jaar werk je als deelnemer toe naar zelfstandigheid.” Marisca: “Uiteraard krijgen alle vrijwilligers van de Regenboog eerst een basistraining. Daarnaast bieden we een aparte training voor financiële maatjes waarin je leert wat een schuldhulproject inhoudt en welke stappen je het beste kan volgen voor het ordenen van de administratie.” Suzanne: “En we leren onze vrijwilligers wat schulden met een mens doen. Daar krijg je heel veel stress van. Armoede doet iets met je brein. Tijdens de training willen we daar meer begrip voor kweken.”
Financieel maatje worden?
Wil jij graag vrijwilligerswerk doen en lijkt financieel maatje jou wel wat?
Inloopspreekuren Grip op je Geld
Het andere projectonderdeel voor mensen met geldzorgen heet Grip op je Geld en helpt Amsterdammers met administratieve vragen. Suzanne: “Binnen Grip op je Geld werken we samen met de buurtteams, MEE en vrijwilligers van Humanitas.” Op vaste locaties in de stad zijn er op vaste tijden financiële inloopspreekuren waar mensen met duidelijke vragen naartoe kunnen komen. Denk aan: ‘Ik heb een hoge energierekening gehad, maar ik snap het niet.’ ‘Kom ik in aanmerking voor kwijtschelding?’ ‘Kan ik deze toeslag aanvragen?’
De huidige digitale tijd niet meer bijbenen
Marisca: “Zowel bij de inloopspreekuren als bij de maatjestrajecten zien wij een overlap in digitaliseringsvragen. Mensen kunnen de huidige digitale tijd niet meer bijbenen. Ook daar kunnen wij bij helpen. Hiervoor kunnen mensen terecht bij het Regenboog-project Digimaatje.”
Marisca Jones (l) en Suzanne Löwik (r) van team financiën
Tekst: Nicolline van der Spek I Fotografie: Merlijn Michon