Stadsdeel Amsterdam Noord maakt een ‘gestoord’ snelle ontwikkeling door: samen met Zuidoost kent het de grootste armoede van alle stadsdelen. Tegelijkertijd schieten er wel talloze luxe appartementencomplexen uit de grond en worden eenvoudige rijtjeshuizen tegen astronomische bedragen verkocht. Noord groeit, broeit en verandert. Kom mee naar dat bijzondere stadsdeel ‘boven het IJ’ en ontmoet de mensen en initiatieven die in het oog van de storm het verschil maken in Noord.
Er is veel zorgzaamheid in Noord
Machtelt Kooijman is gebiedsmakelaar Oud-Noord, Van der Pek en Overhoeks bij de gemeente Amsterdam. Door te praten met buurtbewoners en ondernemers signaleert ze wat goed gaat en wat minder.
“Noord is het snelst groeiende stadsdeel van Amsterdam. Oude bewoners die ik spreek zijn daar nog wel eens verbaasd over. Vroeger kwam je niet in Noord. Hun stukkie Amsterdam werd door de rest van Amsterdam genegeerd. Nu wil iedereen er wonen. Prima, maar dan moet je je wel aan de mores houden, vinden de oude bewoners. Hier groet men elkaar. Dát is Noord. Of je nu op een bakfiets rijdt of in een Canta."
Armoede in Amsterdam Noord
“De armoede is groot in Noord. Tegelijkertijd is er veel zorgzaamheid. Mensen kijken naar elkaar om. Er zijn veel een-tweetjes en mooie initiatieven, zoals Sonja Kookt en Helen’s Food Market. Achter de voordeur zien we veel eenzaamheid en andere problematiek. Wat ik hoor van buurtbewoners is dat hulpverleners komen en gaan. Ze missen een vast gezicht. Het is daarom goed wat De Regenboog Groep doet. Ze zetten maatjes in. Maatjescontact werkt altijd goed. Een vertrouwd gezicht, een veilig gezicht. Dat zet mensen in beweging.”
'Het is allemaal onnodig ingewikkeld gemaakt'
In 2019 interviewden we Dennis uit de dierenwinkel, de cultheld uit Noord, bekend van de televisieserie SCHULDIG. Hij geeft het eerlijk toe: hij is digitaal niet de handigste. Maar zoals hij zijn er velen, benadrukt hijzelf. “Neem de belastingen. Iedereen zou in staat moeten zijn om zelf zijn belasting in te vullen, denkt de overheid. Tachtig procent lukt dat. Bij tien procent lukt het pas als je het zes keer hebt uitgelegd en die andere tien procent snapt het nooit. Het is allemaal onnodig ingewikkeld gemaakt, waardoor mensen in de problemen komen.”
ACC Noord
Dennis zou eens kunnen aankloppen bij Sohn Lövdahl van ACC Noord (Actief Computer Centrum) boven de Kringloopwinkel op de Distelweg. Hier kunnen mensen zes dagen per week terecht voor al hun digi-vragen of een cursus volgen in Word, Excel of Windows 10. ACC Noord is een onderdeel van De Regenboog Groep en wordt gedragen door enthousiaste vrijwilligers, allen met een ggz-achtergrond. Ze doen zowel de uitvoering als de leiding. Ook de cursussen worden gegeven door vrijwillige docenten met veel ervaring.
Sohn vertelt: “Veel buurtgenoten weten ons te vinden. Sommige mensen komen alleen voor de gezelligheid. Dat vinden we ook goed. Juist in de laagdrempeligheid ligt onze kracht. Maar het grootste deel komt hier omdat ze vaardigheden missen die in de deze gedigitaliseerde samenleving steeds belangrijker worden.”
Informele Zorg: 'hard op zoek naar maatjes in Noord’
Jesse Romein (coördinator Informele Zorg) wil graag iets kwijt. “We zijn als Regenboog hard op zoek naar maatjes in Noord. We zijn vooral op zoek naar mensen die maatje willen worden van stadgenoten die kampen met psychische aandoeningen, zoals depressies, angst of autisme.
We merken dat veel mensen een drempel ervaren om te werken met deze doelgroep. Ze denken dat ze voor deze soort problematiek niet geschikt zijn. Maar er zijn ook andere drempels waarom we in Noord moeilijker aan maatjes komen dan in de rest van Amsterdam. Noord is een versteend stadsdeel, zo is de gedachte. Zijn er wel leuke dingen te doen?
Ook zijn er nog altijd Amsterdammers die denken dat Noord het andere eind van de wereld is. Maar met de pont of de metro ben je er natuurlijk zo. En wat de zware problematiek van de deelnemers betreft: we geven nieuwe vrijwilligers eerst een gedegen cursus bij de Vrijwilligersacademie. We laten niemand zomaar ergens aanbellen. Je leert bij ons eerst hoe je je grenzen kunt aangeven en hoe je contact maakt. Daarna kun je echt het verschil maken in iemands leven.”
‘Omgaan met een krap budget is jongleren'
Amsterdam telt 32 ontwikkelbuurten. Zeven daarvan liggen in stadsdeel Noord. Vroeger werden ze ‘krachtwijken’ genoemd, nog langer geleden: ‘probleemwijken’. Problemen zijn er nog altijd. Neem IJplein/Vogelbuurt, één van de armste wijken van Amsterdam. Veel bewoners leven al generaties lang in armoede en kampen met problematische schulden. Het aantal klanten van de Voedselbank is groot en veel buurtbewoners hebben geen vast werk of zijn afhankelijk van een bijstandsuitkering.
Deze situatie is in de loop der jaren maar weinig veranderd. Tegelijkertijd kent de buurt een informeel netwerk van bewoners die elkaar helpen en voor elkaar zorgen. Er zijn veel sociale voorzieningen en maatschappelijke initiatieven die zich richten op armoede en schulden.
Onze gratis training Op Eigen Kracht bijvoorbeeld. De trainingen worden stadsbreed gegeven, maar net iets vaker in Noord. Als we het coronajaar even buiten beschouwing laten en kijken naar het jaar 2019, dan zien we dat van de 204 mensen die de Regenboogtraining Op Eigen Kracht hebben afgerond er 80 uit Noord kwamen. Regenboger Ellina van der Boon coördineert de trainingen: "Omgaan met een krap budget is jongleren. Het levert veel stress op. Op de training krijgen mensen tal van tools aangereikt, waardoor ze zelfredzamer en assertiever door het leven gaan. Ze pakken na de training dingen op waar ze jaren tegenaan hikten."
Op eigen kracht: Claudia 2.0
Diep verscholen in de capuchon van haar hoodie kwam Claudia (50) wekelijks bij de Voedselbank. Ze schaamde zich kapot. Wat deed ze hier? De Op Eigen Kracht -training kantelde haar leven. Ze noemt zichzelf nu Claudia 2.0. Een vrouw die weer lichtpuntjes ziet wanneer ze zichzelf in de spiegel aankijkt. En dat is wel eens anders geweest... Lees hier hoe OEK (Op Eigen Kracht) Claudia's leven kantelde.
(t)Huis voor buurtbewoners en daklozen van Noord
De Meeuw was het Huis van de Wijk voor de buurtbewoners van Oud Noord. Drie jaar geleden kwam De Regenboog Groep erbij.
"Het begon met een container in het Noorderpark. Hier konden de dak- en thuislozen van Noord even bijkomen. Echt pionieren," herinnert Regenboger Mike Slagmolen zich.
“Het ging om een groep van zo’n veertig mensen. Die moesten in traject, want ze maakten een zooitje van het park. Mensen met kinderen voelden zich er onveilig. Ook de gemeente maakte zich zorgen en klopte aan bij De Regenboog Groep. Verspreid door de stad maken duizenden daklozen gebruik van onze inloophuizen, maar een plek in Noord ontbrak. We vonden aansluiting bij het Leefkringhuis en uiteindelijk bij Huis van de Wijk De Meeuw, waar onder andere Combiwel gevestigd was en nog wat organisaties.
Toen Combiwel Amsterdam stopte met de exploitatie, stelde De Regenboog Groep zich op als kandidaat om de exploitatie over te nemen. Zo is het begonnen. Op 1 januari 2017 kregen we de sleutel.
Eventjes wennen!
Wel even wennen natuurlijk voor de mensen van De Meeuw, want er kwam wel wat binnen. Om te laten zien dat onze jongens prima gasten waren lieten we ze meedoen aan een werkproject om de speeltuinen in Noord op te knappen. Zo kwam de groep op een andere manier in beeld. Er kwam ook meteen een veegploeg, die tot op de dag vandaag actief is. Ze verzamelen in De Meeuw, drinken een kop koffie en trekken de wijk in om het vuil op te ruimen.
We werken ook met andereketenpartners samen in de wijk. Zo hebben we de voetbalclub ASV de Dijk geholpen met het onderhoud en werkt een deel van de groep vanaf het begin bij de Verbroederij, een sociale firma. Alle inzet van De Regenboog Groep en De Meeuw is gebrand op het laten meedoen en participeren van deze groep. Hoe spannend soms ook, het blijkt dat veel mensen veel verborgen talenten hebben.”
Waar staan we nu?
Op dit moment is alles anders natuurlijk. Maar dat komt door corona. Veel activiteiten zijn tijdelijk gestopt. Gelukkig mogen de deuren open blijven voor kwetsbare buurtbewoners die ondersteuning nodig hebben, zoals de jongens van de veegploeg. “Zodra corona achter ons ligt, willen we uiteraard weer een brede groep laten profiteren van het aanbod van De Meeuw”, zegt Barbara Hattmannsdorfer.
Als locatiehoofd van De Meeuw is ze verantwoordelijk voor het stimuleren van ontmoetingen tussen de diverse bezoekersgroepen. “De Meeuw is met name een plek voor buurtbewoners die een bakkie bij de Coffee Company niet kunnen betalen. Een plek waar zij zich buiten hun eigen vier muren thuis kunnen voelen, hulp kunnen krijgen en deel kunnen nemen aan activiteiten zoals dagbesteding, taalcursus, naailes, yoga of bingo.
Dat De Regenboog Groep met haar dagbesteding deel van het Meeuw-aanbod uitmaakt vind ik belangrijk. Ook al gaat het niet altijd vanzelf. De ‘gewone’ bezoekers vinden hen soms storend en overlast gevend. Maar juist daar ligt voor mij de uitdaging. In De Meeuw creëren wij de mogelijkheid van niet vanzelfsprekende ontmoetingen. Alleen al elkaar tegenkomen en groeten doet onbewust veel goeds. Zien en gezien worden helpt vooroordelen wegnemen en bevordert acceptatie. Daarom zit de groep ook niet in een zaaltje ergens achteraf, maar gewoon in de gemeenschappelijke ruimte.”
´Niets verbindt meer dan samen eten´
Bij De Regenboog Groep kun je verspreid door de stad in diverse buurtrestaurants aanschuiven bij mensen uit je eigen wijk. In Noord kun je terecht in Buurtrestaurant De Banne aan het Bezaanjachtplein. Achter de pannen staan vrijwilligers. Een maaltijd (drie gangen) kost 5 euro. “Het doel is samen komen, het middel: eten," aldus Mileen Doets, coördinator Groepsactiviteiten.
"Maar door corona is samen komen er even niet bij. We hebben er een Take Away van gemaakt. Elke woensdag kunnen mensen voor drie euro bij bij De Banne een tweegangenmaaltijd ophalen. Hopelijk kunnen we snel weer open, want niets verbindt meer dan samen eten.”
Tekst & fotografie: Nicolline van der Spek